Wartość przedmiotu kradzieży a odpowiedzialność karna

Odpowiedzialność karna stanowi powinność poniesienia konsekwencji za przestępstwo lub wykroczenie. Wydawać by się mogło, że nie ma nic prostszego do oceny i klasyfikacji, niż zabór cudzego mienia, czyli powszechnie występujące przestępstwo kradzieży. Ale kradzież kradzieży nierówna – ustawodawca wyróżnia bowiem próg wartości skradzionego przedmiotu, powyżej którego kradzież jest przestępstwem, a poniżej – jedyne wykroczeniem. Kradzież należy zatem do czynów bezprawnych tzw. przepołowionych.

Jeśli chodzi o ujęcie kradzieży w kodeksach, zastosowanie mają tu dwa artykuły Kodeksu karnego, tj. art. 278 i art. 279, a także art. 119 Kodeksu wykroczeń. Zapisy artykułu 278 kk stanowią, że:

• § 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
• § 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
• § 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
 
• § 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
• § 5. Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.

Warto zauważyć, że aby zabór cudzej rzeczy był kradzieżą w rozumieniu art. 278 kk, do zaboru tego musi dojść ze świadomością i intencją przywłaszczenia jej. A zatem omyłkowe zabranie np. czyjejś walizki na lotnisku kradzieżą nie jest, podobnie jak schowanie cudzej rzeczy dla żartu bądź też przechowanie znalezionego przedmiotu w celu zwrotu właścicielowi. Po drugie, rzecz ta musi mieć określoną wartość materialną, rynkową. Jeśli zatem skradzione zostaną przedmioty bezwartościowe w tym rozumieniu, jednak mające dla ich właściciela wartość niemajątkową (np. sentymentalną), wówczas dochodzi jedynie do wykroczenia.

I tu przechodzimy płynnie do art. 119 Kodeksu wykroczeń, który stanowi m.in., że

• § 1. Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 1/4 minimalnego wynagrodzenia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
• § 4. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1, można orzec obowiązek zapłaty równowartości ukradzionego lub przywłaszczonego mienia, jeżeli szkoda nie została naprawiona.

Jeszcze niedawno wartością graniczną dla rozróżnienia wykroczenia od kradzieży była kwota 250 zł, obecnie to właśnie ¼ minimalnego wynagrodzenia, czyli niecałe 400 złotych. A zatem kara za wykroczenie polegające na kradzieży przedmiotu stosunkowo niskiej wartości jest bardzo niewielka (areszt, grzywna, ograniczenie wolności), podczas gdy za przestępstwo kradzieży z art. 278 grozi nawet 5 lat pozbawienia wolności. W praktyce oskarżony z art. 278 może jednak ubiegać się o wymierzenie mu kary grzywny bądź tylko ograniczenia wolności. Jednak zagrożenie karą za kradzież do lat 5 skutkuje tym, że sprawca może ubiegać się o warunkowe umorzenie postępowania wyłącznie wtedy, gdy pojedna się z pokrzywdzonym. Warto też pamiętać, że przestępstwo kradzieży przedawnia się dopiero po 10 latach.